Ένα από τα υλικά, που κατά κόρον χρησιμοποιούσε ο Λευκαδίτης χωρικός, ήταν το καλάμι, προκειμένου να κατασκευάσει, μια σειρά αντικειμένων, τα οποία χρησίμευαν στην καθημερινή του εργασία, αλλά και σαν μέσα μεταφοράς, ή αποθηκευτικοί χώροι στο σπίτι. Οι κατασκευές γίνονταν με το σχίσιμο του καλαμιού σε λεπτές λουρίδες, οι οποίες πλέκονταν, με θαυμαστή δεξιοτεχνία, μαζί με εύκαμπτα ξύλα λυγαριάς. Πιο εξειδικευμένοι, σ’ αυτή την κατασκευή, ήταν οι κάτοικοι της Απόλπαινας, γι’ αυτό τους αποκαλούσαν Καλαθάδες. Το καλάθι ήταν μικρό, με στρογγυλό χερούλι στην κορυφή και χρησίμευε για την φύλαξη τροφίμων, στον τρύγο, στο μάζεμα των ελιών, στην συλλογή ντομάτας και φρούτων. Το κοφίνι, μεγάλο αντικείμενο, με δύο χερούλια στην μέση, προκειμένου να μεταφέρεται εύκολα, το οποίο χρησίμευε, κυρίως, στον τρύγο, για την μεταφορά της κοπριάς στα κτήματα, για την τοποθέτηση του λιόκαρπου, μέχρι αυτός να πάει στο λιτροβιό. Η κόφα, μια μορφή πεπλατυσμένου καλαθιού, με δύο χερούλια στην κορυφή, η οποία ήταν απαραίτητη για τις γιορτές, τους γάμους και τα πανηγύρια, αφού χρησίμευε για να πάνε, σε συγγενικό γάμο, το περίφημο κανίσκι, όπου μέσα τοποθετούσαν όλα τα καλούδια, όπως έλεγαν, ώστε να συνεισφέρουν στον γάμο του παιδιού του συγγενή τους.
Επίσης, χρησιμοποιούσαν την κόφα στα πανηγύρια των εκκλησιών, όταν τοποθετούσαν ένα μεσάλι μέσα, όπου έριχναν τα σπερνά όλων των νοικοκυρών του χωριού. Ακόμη, η κόφα χρησιμοποιούνταν σαν αποθηκευτικός χώρος για τα εσώρουχα των παιδιών και την τοποθετούσαν, γεμάτη με ρούχα, οι μητέρες, κάτω από τα κρεβάτια. Όλα αυτά τα καλαμένια σκεύη, τις περισσότερες φορές, τα κουβαλούσαν, γεμάτα με προϊόντα, κυρίως κατά τον τρύγο, στο κεφάλι τους οι Λευκαδίτισσες, με την ποδολόγα, η οποία μπορούσε να είναι υφασμάτινη, όπως η μπροστοποδιά των γυναικών, ή να είναι σκορδοποδολόγα, δηλαδή, να έχει κατασκευασθεί από την πλεξούδα των σκόρδων, την οποία χρησιμοποιούσαν, αφού τελείωναν τα κεφάλια των σκόρδων, στρίβοντάς την κυκλικά. Ακόμη, το καλάμι χρησίμευε στην κατασκευή της κληματαριάς του σπιτιού, η οποία παρείχε τα φαγώσιμα σταφύλια της, αλλά και παχύ ίσκιο το καλοκαίρι στην αυλή του σπιτιού. Η κληματαριά στηρίζονταν σε ξύλινες κολώνες, διάσπαρτες στην αυλή, πάνω στις οποίες πατούσαν τα περαστάρια, μακριά λεπτά ξύλα, κυρίως κυπαρίσσια και πάνω στα κυπαρίσσια, τοποθετούνταν, οριζόντια, πολλά καλάμια, σε κοντινή απόσταση μεταξύ των, πάνω στα οποία καλάμια απλώνονταν οι κληματόβεργες. Η ποικιλία του σταφυλιού των κληματαριών, ήταν το Κορύθι, ένα σκληροτράχηλο κλήμα, ειδικό για ορεινές περιοχές, το οποίο αργούσε να ωριμάσει, περί το τέλος του Σεπτέμβρη. Μάλιστα, μερικές φορές, όπως ήταν πάνω στην κληματαριά το σταφύλι, το τοποθετούσαν μέσα σε υφασμάτινα σακουλάκια, προκειμένου να διατηρηθεί μέχρι τις Καλές Μέρες, όπως έλεγαν τα Χριστούγεννα. Επίσης, δεν ήταν λίγες οι φορές, που, την αγουρίδα του κορυθιού, την έστυβαν και την χρησιμοποιούσαν στο φαγητό, αφού τα λεμόνια ήταν δυσεύρετα. Όταν ήθελαν να επεκτείνουν την κληματαριά, σε άλλα σημεία της αυλής, τότε χρησιμοποιούσαν τις καταβολάδες. Επρόκειτο για δυνατές και μακριές κληματόβεργες, τις οποίες άπλωναν μέσα σε βαθύ αυλάκι, που έσκαβαν, και μέσω του αυλακιού, τις οδηγούσαν να βλαστήσουν σε όποιο σημείο επιθυμούσαν.
O Σπύρος Κακλαμάνης καλαθάς απ’ την Απόλπαινα δημιουργεί! (Αρχείο Άννας Κακλαμάνη).
Λευκαδίτισσα καλοθοπλέχτρα! Βοήθεια στο οικογενειακό εισόδημα. (Φωτο FRITZ BERGER)
Φτιάχνοντας τα Λευκαδίτικα κοφίνια, τα οποία χρησίμευαν τόσο στον τρύγο, αλλά και σαν αποθηκευτικοί χώροι για τις ελιές, μέχρι να συγκεντρωθούν μεγάλες ποσότητες και να πάνε στο λιτροβιό! Στο νησί, πέραν των πλανώδιων τσιγγάνων, που έφτιαχναν, ή πουλούσαν κοφίνια και καλάθια, πολλοί καλαθάδες ήταν στον Απόλπαινα! Γι αυτό και σε ένα σκωπτικό τραγούδι, το οποίο αναφέρεται στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κάθε χωριού της Λευκάδος, οι Απολπαινιώτες αποκαλούνται <<Καλαθάδες>>. Η κατασκευή των κοφινιών με το καλάμι ήταν μια επίπονη εργασία, αλά και επικίνδυνη, αφού το φυτό αυτό, προκειμένου να τεμαχισθεί σε χρηστικές λουρίδες, λειτουργεί στα χέρια του χειριστή του σαν γυαλί… Παρά ταύτα και προκειμένου να έρθει κάπιο εισόδημα στα φτωχονοικοκυριά το αποτολμούσαν, αφού, αυτή η επικίνδυνη και εξειδικευμένη δουλειά, έφερνε αρκετά χρήματα! Κάθε παλιό Λευκαδίτικο σπίτι είχε, τουλάχιστον, δυο ζευγάρια κοφίνια, τα οποία αυγάταιναν στον τρύγο με την προσθήκη των συγγενών, που βοηθούσαν με τα δικά τους κοφίνια, κατά το θέρος, τρύγος, πόλεμος…
Μια τόσο συνηθισμένη φιγούρα παλιά στα χωριά του νησιού μας… Ο περιπλανώμενος τσιγγάνος επισκευάζει με ψαθί τις καρέκλες!