O ΑΝΑΞΙΟΠΟΙΗΤΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΠΑΝΤΑΖΗ ΚΟΝΤΟΜΙΧΗ…
Δεν θα κουραστούμε ποτέ να διατρανώνομε πως υπάρχει στο νησί μας ένας μοναδικός λαογραφικός μουσικός πλούτος, τον βασικό κορμό του οποίου δημιούργησε ο Πατριάρχης της Λευκαδίτικης λαογραφίας, ο Πανταζής Κοντομίχης, σε μια εικοσαετή, (1955 – 1975), με επιτόπια στα χωριά του νησιού έρευνά του, στην οποία απoθησαύρισε όλον τον Λαϊκό μουσικό μας πλούτο, σε τετρακόσια εξήντα ένα τραγούδια, τα οποία μπόρεσε και άκουσε ζωντανά από εκατόν έξι υπέργηρους την εικοσαετία αυτή συμπατριώτες μας, άνδρες και γυναίκες, τα ονόματα των οποίων μνημονεύει στο τέλος του περίφημου αυτού βιβλίου του με τίτλο ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ. Η τεράστια αξία αυτού του έξοχου πονήματος του Πανταζή Κοντομίχη, η οποία δημοσιεύτηκε το 1985, έχει ακόμη μείνει στο επίπεδο του αναγνωστικού κοινού, χωρίς κανένα σχεδόν πρακτικό αποτέλεσμα στα Λευκαδίτικα μουσικά πράγματα, χωρίς να γίνει προσπάθεια μουσικής της αξιοποίησης, πλην μιας περίπτωσης, το 2010, την οποία προαναφέραμε, όταν σε μουσική επένδυση, με λαούτο, βιολί και ζουρνά, του Λευκαδίτη βιολιτζή Παναγιώτη Φίλιππα απ’ τον Δρυμώνα, μπορέσαμε μαζί και δημιουργήσαμε το CD με τίτλο ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΕΡΓΙΑΝΙ ΣΤΗΝ ΕΥΚΑΔΑ!
Ο ανεκτίμητος αυτός θησαυρός του Λευκαδίτη κορυφαίου Λαογράφου, περιλαμβάνει τετρακόσια εξήντα τραγούδια, κατηγοριοποιημένα απ’ τον ίδιο τον δημιουργό του βιβλίου σε Ερωτικά ή της Αγάπης, της Ξενητειάς, του Λευκαδίτικου γάμου, Ιστορικά, Κλέφτικα, Παραλογές, Μοιρολόγια, Γνωμικά – Διδακτικά, Περιγελαστικά ή Σκωπτικά και τέλος τα Παροιμιακά. Η δική μας προσωπική φροντίδα, είναι να ξεδιαλέξομε απ’ τα τραγούδια αυτά όσα θεωρούμε ντόπια Λευκαδίτικα, κατά ενότητα, με την εντοπιότητα να προκύπτει απ’ το ύφος, την ντοπιολαλιά και το χρώμα, άρα είναι γνήσια αυθεντικά Λευκαδίτικα τραγούδια, τα οποία, τελικά, μπορούμε να συμπεριλάβομε στην ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ, υπογεγραμμένη, μάλιστα, απ’ τον κορυφαίο μας Λαογράφο το Πανταζή Κοντομίχη, ώστε να μην επιδέχεται καμιά αμφισβήτηση…. Συγχρόνως, θα θεωρήσομε Λευκαδίτικες Παραλλαγές, όσα τραγούδια άκουσε και κατέγραψε ο Κοντομίχης, αλλά, σαφέστατα, όμως, ακούγονται και στην λοιπή Ελλάδα. Είναι αυτές οι Λευκαδίτικες Παραλλαγές, εμπλουτισμένες με περισότερους στίχους, όπως θα δούμε, αλλά και με ένα ύφος και λεξιλόγιο καθαρά δικής μας ντοπιολαλιάς!
Σε ότι αφορά, αρχικά, τα τραγούδια της Αγάπης, σύνολο εξήντα εννέα, αυτά είναι σαρανταπέντε <<εισαγόμενα>>, επτά εμπλουτισμένες με νέους στίχους Λευκαδίτικες Παραλλαγές και δεκαοκτώ γνήσια Λευκαδίτικα δημιουργήματα! Στα τραγούδια της Ξενητειάς, συνολικά σαρανταπέντε, τα δεκατέσσερα προέρχονται απ’ την υπόλοιπη Ελλάδα και τα τριανταένα είναι Λευκαδίτικα. Απ’ τον κύκλο των δεκατεσσάρων Ιστορικών τραγουδιών, τα έντεκα είναι απ’ την Ρούμελη και την Ήπειρο και τα τρία μόνο είναι Λευκαδίτικο δημιούργημα. Στην ενότητα ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ, όπου περιλαμβάνονται εκατόν είκοσι τραγούδια, είναι σχεδόν όλα αυθεντικά Λευκαδίτικα, πλην τριών επιτραπέζιων, τραγούδια που αποτελούν μια σπουδαία μουσική παρακαταθήκη για το νησί μας, αν αξιοποιηθούν δεόντως και τα οποία καλύπτουν κάθε στάδιο του μοναδικού Λευκαδίτικου γάμου, ο οποίος κρατούσε μία εβδομάδα! Τα εικοσιοκτώ στην ενότητα Κλέφτικα είναι όλα, λογικά, τραγούδια του Μωριά, της Ρούμελης και της Ηπείρου, εκεί που άνθισε το Κλέφτικο Λημέρι και εμπνέει και δημιουργεί! Στις Παραλογές, επίσης, και τα δεκαοκτώ τραγούδια της ενότητας αυτής, είναι όλα εκτός νησιού, αφού είναι γνωστόν, πως το τραγούδι της Παραλογής είναι, κατά κάποιον τρόπο, επικοδραματικό και αναφέρεται σε σπουδαία κατορθώματα και κοινωνικές εκφάνσεις, όπως πχ το τραγούδι για το θρυλικό ΓΙΟΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ! Η δεύτερη μεγάλη ενότητα, η οποία είναι σχεδόν όλη αυτούσια Λευκαδίτικη είναι αυτή των Μοιρολογιών, που περιλαμβάνει εκατόν δεκατέσσερα μοιρολόγια! Άλλη μια εξ ίσου σπουδαία ενότητα είναι αυτή με τα Σκωπτικά, ή Περιγελαστικά τραγούδια, σαραντατέσσερα τον αριθμό, εκ των οποίων είναι αρκετά ντόπια Λευκαδίτικα, με κορυφαίο το περίφημο ΣΕΡΓΙΑΝΙ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ή ΣΤΗΝ ΕΓΚΛΟΥΒΗ ΠΟΥΛΟΥΝ ΚΡΑΣΙ ΚΑΙ ΣΤΟ ΝΙΟΧΩΡΙ ΞΥΔΙ κτλ, στο οποίο παρουσιάζονται τα θετικά, αλλά και τα <<κουσούρια>>, κατά κύριο λόγο, των χωριών του νησιού μας και της Χώρας!
Η ανωτέρω δική μας κατηγοριοποίηση, σε ντόπια Λευκαδίτικα και σε <<εισαγόμενα>>, ανάλογα με τον τόπο προέλευσης του κάθε τραγουδιού, που περιλαμβάνεται στο έξοχο πόνημα ΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ του Πανταζή Κοντομίχη, καταλήγει στο ενθαρρυντικό συμπέρασμα πως υπάρχουν πάνω από διακόσια συνολικά τραγούδια, ντόπια δημιουργήματα στο διάβα των αιώνων, όλων των παραπάνω ενοτήτων, που πολλά εξ αυτών, ιδίως του Έρωτα, του Γάμου και τα Σκωπτικά, μπορεί να μελοποιηθούν και να αποτελέσουν έναν πραγματικό ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗ στην ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ του νησιού μας, για τον αναγκαίο διαχωρισμό της οποίας απ’ το σημερινό φολκλόρ, θα μιλήσομε διεξοδικότερα παρακάτω… Γιατί αυτή η εξαίσια δουλειά του μοναδικού μας Λαογράφου δεν ήταν απλά ποιήματα που απάγγελναν στις… εθνικές γιορτές, αλλά τραγούδια που τραγουδούσαν και χόρευαν και γλεντούσαν στα χωριά το νησιού… Άρα, ακροτελεύτια, σε αυτό το εδάφιο για το μνημειώδες μουσικό έργο του Πανταζή Κοντομίχη, θα επισημάνομε πως πρέπει να τύχει της ανάλογης προσοχής, όχι μόνο του απλού αναγνωστικού κοινού, αλλά των μουσικών ιθυνόντων του νησιού, και των τοπικών μουσικών μπουλουκιών, προς την κατεύθυνση, επιτέλους, της πρακτικής αξιοποίησής του…
ΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΛΕΥΚΑΔΙΤΙΚΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ!
Προαναφέραμε εισαγωγικά ότι το 1965, ο Μουσικοφιλολογικός ΣύλΛογος ΟΡΦΕΑΣ, προεξάρχοντος του χοροδιδάσκαλου Ξενοφώντα Αθανίτη, προχώρησε στην ηχογράφηση των Λευκαδίτικων παραδοσιακών τραγουδιών και χορών. Έκτοτε αυτά τα μουσικά παραδοσιακά μας πράγματα πορεύονται πάνω σε αυτές τις μουσικές συντεταγμένες του 1965, θεωρώντας σαν Λευκαδίτικα παραδοσιακά τραγούδια, άρα και χορούς, λόγο της καθαρής ιδιοπρόσωπης Λευκαδίτικης χορευτικής τους φόρμας, ΜΟΝΟ, δέκα τραγούδια. Προφανώς, στηριζόμενοι τότε μόνο στις μαρτυρίες και στα φεστιβαλικά δρώμενα, που ελάμβαναν χώρα με πρωταγωνιστές τους λίγους σχετικά πολιτιστικούς συλλόγους στο νησί την δεκαετία του 1960. Φαίνεται πως η ηχογράφηση αφορούσε αποκλειστικά χορούς. Έτσι έχουν μείνει έξω απ’ την έρευνα του 1965 μια πλειάδα παραδοσιακών τραγουδιών, που γνώριζαν ο κόσμος στα χωριά, αλλά και που οργανωμένα εξέδωσε, περίπου μια εικοσαετία κατόπιν, (1985), ο Πανταζής Κοντομίχης στο βιβλίο του <<ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ>>, μετά από την προαναφερθείσα επιτόπια εικοσαετή, (1955 – 1975), προσωπική έρευνα στα χωριά του νησιού. Πέραν, βέβαια, του Μεγάλου Πανταζή Κοντομίχη, υπάρχουν ακόμη άλλα Λευκαδίτικα ακούσματα, προσωπικά έχω αρκετά, τα οποία εκθέτω στο παρόν πόνημα, αλλά και τρίτων Λευκαδίων αποθησαυριστών του Μουσικού μας πλούτου, τα οποία, επίσης, δημοσιεύω στο παρόν βιβλίο.
Τα δέκα χορευτικά τραγούδια, πάντως, που τότε δημιουργήθηκαν απ’ τον ΟΡΦΕΑ και φέρουν την γνήσια Λευκαδίτικη Λαϊκή χορευτική σφραγίδα είναι τα παρακάτω:
Πατινάδα ή Μπατουνάδα της νύφης, Τρία πάσα ή Μηλιά, ο Μπάλος, τα Καραβάκια, το Μπαρμπουνάκι, ο Θειακός, η Λεμονιά ή Καθιστός, Γιάννος ο Μαραθιανός ή Μπερατιανός, ο Συρτός ή Σταυρωτός, ο Κοφτός ή Στητός
Υπάρχει η αντίληψη διάχυτη στην Λευκάδα ότι, αυτοί οι χοροί, χορεύονταν κυρίως στην Χώρα και στα παράλια του νησιού… Μάλλον λανθασμένα… Αυτοί οι χοροί δεν είναι μεταπολεμικοί, αλλά έρχονται απ’ τα βάθη των αιώνων, ενώ τα μεγάλα παραλιακά χωριά του νησιού, Καρυώτη, Νικιάνα, Λυγιά, Νυδρί και Βασιλική, ουσιαστικά ιδρύονται μετά το 1930…. Είναι από όλους τους ιστορικούς του νησιού μας καταγεγραμμένο ότι η ζωή στην Λευκάδα, εξ αιτίας του μεγάλου κινδύνου της πειρατίας, που άνθισε στα νερά της απ’ τον 12ο ακόμη αιώνα, η ζωή στο νησί, λοιπόν, αναπτύχθηκε και υπήρξε μόνο στην ενδοχώρα και χτίστηκαν μακριά τα χωριά μας ακόμη και απ’ την οπτική εικόνα της θάλασσας, ενώ τα ανωτέρω σημερινά παραλιακά χωριά όλοι γνωρίζομε πως δημιουργήθηκαν μεταπολεμικά. Επομένως η Λευκαδίτικη μουσική, χοροί και τραγούδια, και εν προκειμένω οι δέκα ανωτέρω χοροί, αφορούν ολόκληρο το νησί. Άλλωστε, δυο καταγεγραμμένες μαρτυρίες, η μία στην Εγκλουβή, απ’ τον Νίκο Κοντογιώργη ή Μπαλέρτα, μας λέει ότι εκεί στο πανηγύρι τ’ Αϊ Ελιός χόρευαν τα Καραβάκια, η άλλη απ’ την Εξάνθεια, όπου η ογδονταπεντάχρονη Ελένη Δρακάτου, κόρη Ξαθείτη λαουτιέρη, σε συνέντευξή της το 1999, μας δίνει την πληροφορία για τον γνωστό Λευκαδίτικο χορό <<Το μπαρμπούνι>>:
{… Ο πατέρας μου ο Βαγγέλης Γράψας, ισχυρίζεται η ανωτέρω Ελένη Δρακάτου, έπαιζε λαούτο. Το Μπαρμπούνι είναι νεώτερος χορός στο νησί. Τον πρωτοχόρεψαν στα Χορτάτα στο Δημοτικό Σχολείο, όπου τον δίδαξε ένας δάσκαλος Χόρτης στο επίθετο. Απ’ τα Χορτάτα τον πήραμε και εμείς στην Εξάνθεια και τον χορεύομε…}
Για να καταδείξομε, ότι απαιτείται ένας νέος επαναπροσδιορισμός, σχετικά με την καταγραφή των αυθεντικών Λευκαδίτικων Παραδοσιακών τραγουδιών σε ρυθμό Συρτό και Μπάλλο, οι δυο ταυτοτικοί μας Λευκαδίτικοι χοροί, γιατί μιλάμε, κατά κανόνα για χορευτικά τραγούδια, θα δούμε ποιές επίσημες καταγραφές υπάρχουν διαχρονικά στο νησί, κυρίως μεταπολεμικά. Πρώτη και κύρια αυτή του ΟΡΦΕΑ το 1965, με τον εμπνευσμένο χοροδιδάσκαλο Ξενοφώντα Αθανίτη! Ακολούθως η εξαίρετη εργασία του Σπύρου Περιστέρη, του μουσικολόγου Πρωτοψάλτη της Μητρόπολης Αθηνών, ο οποίος, στα 1966, ήρθε στην Λευκάδα και κατέγραψε στην πλατεία της Καρυάς, τραγουδισμένα από ντόπιους κατοίκους, ανάμεσα στα τραγούδια που ακούγονται σε όλη την Ελλάδα, τρία αυθεντικά Λευκαδίτικα τραγούδια, που προαναφέραμε, αλλά ηχογράφησε και Λευκαδίτικα μοιρολόγια, μα και κάποια απ’ τα πολλά αυθεντικά Λευκαδίτικα τραγούδια του γάμου, τα οποία, όπως ακριβώς τα έχω ακούσει στα χωριά των Σφακιωτών τα παρουσιάζω παρακάτω. Αυτά τα γνήσια Λευκαδίτικα τραγούδια του Γάμου δεν καταγράφηκαν όλα στην εξαίρετη προσπάθεια του ΟΡΦΕΑ στα 1965, διότι, αίφνης, υπάρχει το τραγούδι με τίτλο <<Φκήσου με Μανούλα μου>>, το οποίο πουθενά αλλού δεν ακούγεται στην Ελλάδα, κάτι σαν μορφή Κρητικού Ριζίτικου, και το επίσης τραγούδι του γάμου το <<Ω, Χριστέ και τι μ’ αρέσει του καλού γαμπρού η τάβλα>>, τραγούδι που τραγούδησε μπροστά στον Σπύρο Περιστέρη ο Αλεξαντρίτης τραγουδιστής Χρήστος Βρεττός. Υπάρχει ακόμη η καταγραφή του Σίμωνος Καρρά και της Δόμνας Σαμίου το 1975, την οποία μνημονεύει σε συνέντευξή του ο έκπληκτικός τραγουδιστής και λαουτιέρης, ο Νίκος Ζώγγος ή Μάης απ’ τον Άγιο Πέτρο, ο οπο’ιος, όπως είδαμε, έχει διασκεδάσει γενιές Λευκαδίων!
Κορυφαία, όμως καταγραφή όλων των δημοτικών τραγουδιών, που ακούγονταν στην Λευκάδα, ντόπιων και φερτών απ’ την ηπειρωτική Ελλάδα γίνεται στο προαναφερθέν βιβλίο – Θησαυρό του Πανταζή Κοντομίχη, στο οποίο καταγράφονται πραγματικά Λευκαδίτικα τραγούδια μαργαριτάρια, μερικά των οποίων περιλαμβάνει το CD του 2010, που προαναφέραμε. Σαφώς, και στο βιβλίο του Πανταζή Κοντομίχη περιλαμβάνονται και τα γνωστά δημοτικά τραγούδια, που ακούγονται και στην στεριανή Ελλάδα, σε εμπλουτισμένη Λευκαδίτικη παραλλαγή. Όλα αυτά τα τραγούδια του τα τραγούδησαν, εκατόν έξι κάτοικοι των χωριών μας, ρεπορταζιακή θα λέγαμε καταγραφή, αφού επισκέπτονταν ο Πανταζής Κοντομίχης τα χωριά, προκειμένου να συλλέξει το γνωστό πλούσιο λαογραφικό του υλικό το διάστημα 1955 -1975. Αυτός ο ανεκτίμητος Λαογραφικός Μουσικός θησαυρός του μοναδικού Πανταζή Κοντομίχη, θα το ξαναγράψομε, παραμένει σιωπηλός σαράντα χρόνια τώρα και αναξιοποίητος…
Τέλος, κατά τον χρόνο δημιουργίας του CD, (2010), με τον τίτλο ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΕΡΓΙΑΝΙ ΣΤΗΝ ΛΕΥΚΑΔΑ, προέκυψαν τραγούδια τα οποία προσκόμισα προσωπικά, από επιτόπια δικά μου ακούσματα από ηλικιωμένους κατοίκους των χωριών των Σφακιωτών, κυρίως, που συνέλεγα φοιτητής ακόμη, απ’ την δεκαετία του 1970, και τα οποία τώρα επανέρχομαι και καταγράφω και στο παρόν πόνημά μου, άλλα και τραγούδια που επίσης προσκόμισε η εξαιρετική τραγουδίστρια παραδοσιακών Μαρία Χρυσοβιτσιάνου απ’ τον Βουρνικά, αλλά και ο πατήρ Βασίλειος Κακλαμάνης, απ’ τους καλύτερα καταρτισμένους μουσικούς στο νησί μας, όπως το χαρακτηριστικό που τραγουδά ο ίδιος στο CD, με τίτλο <<Στον άμπελο στον Άϊδονα>>!
ΟΙ ΛΕΥΚΑΔΙΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ
Σε αυτό το εδάφιο του πονήματός μας, είμαστε υποχρεωμένοι, ακριβώς απ’ την ερευνητική μας προσπάθεια, να καταγράψομε όλες τις περιπτώσεις των παραπάνω τραγουδιών. Θα ξεκινήσομε με επτά τραγούδια, τα οποία ακούγονται μεν και σε άλλα μέρη της Ελλάδος, όμως, η Λευκαδίτικη Παραλλαγή τους, είναι ενδιαφέρουσα, εμπλουτισμένη με στίχους και Λευκαδίτικη ντοπιολαλιά. Αυτά τα συγκεκριμένα <<εισαχθέντα>> επτά τραγούδια τα αναφέρει και ο Πανταζής Κοντομίχης. Εδώ, όμως, τα παρουσιάζω με τους επί πλέον νέους στίχους, που προσωπικά συνέλεξα, αλλά και άκουσα από ηλικιωμένους.
ΕΙΔΑ ΚΙ ΟΝΕΙΡΕΥΟΜΟΥΝΑ
Απόψε μάνα μου καλή, απόψε που κοιμόμουνα
απόψε που κοιμόμουνα είδα κι ονειρευόμουνα,
είδα μανούλα μου καλή μαλαματένια την αυλή.
Τις πόρτες όλες χρυσαφιές, ζωγραφισμένες αγκαλιές
Είδα σε πύργο ανέβαινα, σε περιβόλι έμπαινα
σε περιβόλι πράσινο και σε πυργί πεντάψηλο
Για ξήγατο μανούλα μου για να χαρεί η καρδούλα μου
Ο πύργος θυγατέρα μου, ο πύργος είν’ ο γάμος σου
ο πύργος είν’ ο γάμος σου, το περιβόλι ο άντρας σου
γιομάτο ούλο με μηλιές κι ολόχρυσες πορτοκαλιές!
Να γεύεσαι, να πέτεσαι, τον άντρα σου να χαίρεσαι…
(Τσουκαλάδες)
ΕΙΧΑ ΚΑΡΔΙΑ ΠΟΥ ΑΝΘΙΖΕ
Είχα καρδιά που άνθιζε ωσάν το περιβόλι
Είχα μπαξέ βασιλικό που τον ζηλεύαν όλοι
Κι ο έρωτας σαν τάηκουσε περίεργος εστάθη
Τη φορεσά του φόρεσε κι εκίνησε για νάρθει
Και τα κλειδιά μου ζήτησε στο περιβόλι μπήκε
Κι η πονεμένη μου καρδιά από τα στήθη βγήκε
Γιατί μικρή κι ανήξερη και τα κλειδιά του δίνω
Μ’ αυτόνε κλειδοκράτορα εγώ δεν τον αφήνω
Με χτίκιασες πουλάκι μου κι όλοι οι γιατροί το λένε
Πως είναι βέβαια χτικιό και ζωντανό με κλαίνε
Σαν τ’ άνθη την Πρωτομαγιά είν’ η καρδιά μου πρώτα
Και τώρα μου τη μάρανες κι όποιονε θέλεις ρώτα.
(Κάβαλλος)
ΝΑ’ ΧΑ ΕΝΑΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ
Νάχα έναν ταχυδρόμο να τον είχα βοηθό
Να μαθαίνει η αγάπη πως περνάω μοναχό
Αλλά ποιος θα το μπορέσει ταχυδρόμος να διαβεί
Τέτοια όρη τέτοια δάση τέτοια θάλασσα φριχτή
Πάνω βλέπω ένα πουλάκι, μ’ ανοιγμένα τα φτερά
Και του λέγω <<τριγωνάκι πως περνάς στην ξενητιά;>>
Και αυτό μου απαντάει πως πολύ πολύ θρηνώ
Τον καιρό μου τον περνάω με πολύ πολύ καημό
Πες ωραίο τριγονάκι πως κ’ εγώ πολύ θρηνώ
Μ’ αναστεναγμούς και δάκρυ τον καιρό μου τον περνώ
Πες της πίσω να γυρίσει στην παλιά της τη φωλιά
Να χορτάσει απ’ αγάπη κι από ολόγλυκα φιλιά
Να’ χα έναν ταχιδρόμο να τον είχα βοηθό!
(Βασιλική)
ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΜΟΥ ΟΡΓΩΣΜΕΝΟ
Περιβόλι μου οργωσμένο και μαργαριτοσπαρμένο
Πόχεις γύρω γύρω αλτάνες λεμονιές και ματζουράνες
Έχεις μια μηλιά στη μέση που βεργολυγάει να πέσει
Κάνει μήλα σαν καρύδια μοσχοβόλιστα και λίγα
Πάει ο νιος να κόψει μήλο και μαραίνεται το φύλλο
Κι η μηλιά γλυκοφωνάζει τον περιβολάρη κράζει
Πού’ σαι αφέντη που μ’ ορίζεις και κυρά που με ποτίζεις
Ήρτε κλέφτης να με κλέψει σ’ άλλη αυλή να με φυτέψει…
(Νυδρί)
ΑΣ ΠΑΝ ΝΑ ΔΟΥΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΟΥ
Ας παν να δούν τα μάτια μου πως τα περνά η αγάπη μου
Μην ηύρε αλλού κι αγάπησε και μένα με παράτησε
Ποιος στόπε δεντρουλάκι μου δεν σ’ αγαπώ πουλάκι μου
Αν στόπε ο ήλιος να χαθεί τ’ αστρί να μην ξημερωθεί
Κι αν στόπε το Ρηγόπουλο της χώρας τ’ αφεντόπουλο
Χήρα να ιδώ την μάνα του καλόγρια την τσάτσα του
Κι αυτόν να ιδώ στη φυλακή στα κάτεργα και στο κελί…
ΚΑΤΩ ΣΤΟ ΡΟΪΔΟ ΣΤΟ ΡΟΪΔΟΝΗΣΙ
Κάτω στο Ρόϊδο στο Ροϊδονήσι τούρκος εβγήκε να κυνηγήσει
Δεν κυνηγούσε λαγούς κ’ ελάφια μον’ κυνηγούσε δυο μαύρα μάτια
Κάτω στο Ρόδο στη Ρϊδοπούλα τούρκος αγάπησε μια Ρωμιοπούλα
Κι η Ρωμιοπούλα δεν τονε θέλει κι η σκύλα η μάνα της την προξενεύει
Πάρτονε μάτια μου πάρτον ψυχή μου… Δεν τον θέλω κ’εγώ κι αδερφή μου
Πάρτονε μάνα μου κ’ έχει παπόρι που ταξιδεύει Σμύρνη και Πόλη
Πάρτονε μάτια μου πάρτονε φως μου, δεν τονε θέλω κ’ εγώ κι αδερφός μου
Πάρτονε μάτια μου κ’ έχει και βάρκα, δεν τον θέλω τον τούρκο γι άντρα
Πάρτονε μάτια μου κ’ έχει καπέλο, μα σούπα μάνα μου δεν τονε θέλω…
Τέλος, ακολουθεί ο ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ σε μια ακόμη Λευκαδίτικη παραλλαγή. Εντυπωσιάζει κυρίως η αναφορά του στην Στεριά, την απέναντι ακτή του Ξηρόμερου, όπου πήγαιναν απ’ τα βάθη των αιώνων οι Λευκαδίτες για αγροτικές δουλειές και σπορές δημητριακών.
Ο ΜΕΡΜΗΓΚΑΣ
Ο μέρμηγκας κατέβαινε από’ να παραθύρι
Κι η μάνα του του φώναξε που πας ωρέ Ζαφείρη
Πάω στ’ αμπέλια στη Στεριά που κάνουνε τρεις ράτες
Τη μια την τρων οι πιστικοί την άλλη οι διαβάτες
Μ’ αφήκανε και μένα μια και πάω να την τρυγήσω
Παίρνω κοπέλλες όμορφες να τις καλογλεντήσω
Τη μια τη λένε Μπαμπακιά την άλλη Κρύα Βρύση
Τη Τρίτη τη μικρότερη τη λένε Κυπαρίσσι
Να φίλαγα τη Μπαμπακιά να πιώ νερό απ’ τη βρύση
Να γείρω ν’ αποκοιμηθώ μπροστά στο κυπαρίσσι
Να πέφτουν τ’ άνθη απάνω μου, τα μήλα στην ποδιά μου
Τα κόκκινα γαρύφαλλα κι αυτά στην αγκαλιά μου
(Χορτάτα)