ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΡΑΓΑΝΟ – ΥΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΜΈΛΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΘΩΜΑ ΜΕΛΑ
Δημοτικό Σχολείο Δραγάνου: 1824 – 1996
Στο Δράγανο λειτουργεί Δημοτικό Σχολείο από το 1824 μέχρι τη δεκαετία του 1990. Τότε κλείνει και τα παιδιά του χωριού (όπως και άλλων γειτονικών χωριών) πηγαίνουν για μάθημα στο Σχολικό Κέντρο του Αγίου Πέτρου. Η ζωή του σχολείου, λοιπόν, καλύπτει σχεδόν όλη την Αγγλοκρατία (1815 – 1864) και τα χρόνια της επτανησιακής ανεξαρτησίας από το 1864 μέχρι τα τέλη του 20ου αι.
«Στα 1824 λειτουργεί σχολείο με 8 μαθητές Πιθανότατα το σχολείο να λειτούργησε και πρωτύτερα, Ροντ. 185-186
«Κατά την περίοδο 1829 – 1864 το σχολείο του Δραγάνου , παρόλες τις περιπέτειες που είχε, στάθηκε από τα πιο τυχερά στο ζήτημα του δασκάλου. Όμως και οι κάτοικοι, αν εξαιρέσουμε τις προστριβές τους με το δάσκαλο Μελισσηνό, ήταν συνεπείς στα υποχρεώσεις τους, και τι σχολείο αυτών των δύο απομακρυσμένων χωριών του νησιού λειτούργησε σχεδόν συνεχώς ως το 1864 μέσα στην εκκλησία της Υπαπαντής.
Για πρώτη φορά συναντάμε αυτήν την περίοδο το σχολείο το 1830. Είχε τη χρονιά αυτή 29 μαθητές, κατά την απόφαση της Κυβερνήσεως για την ίδρυση των σχολείων της υπαίθρου έδρα του σχολείου, για το οποίο μιλούμε έπρεπε να είναι το Δράγανο. Πρώτος δάσκαλος του σχολείου αυτού ήταν ο Νικόλαος Λάζαρης με «Αποδεικτικό» από 25 Νοεμβρίου 1830. Το 1833 το σχολείο είχε 33 μαθητές.
Ο Λάζαρης έμεινε πιθανότατα δάσκαλος ως το τέλος της άνοιξης του 1834. Γιατί τον Οκτώβριο του 1834 έφτασε το «Αποδεικτικό» του Ιωάννη Κατωπόδη, κυρωμένο από την επιτροπή της Κοινής Εκπαίδευσης, για την ίδρυση σχολείου στο Δράγανο.
Ο Κατωπόδης, που ήταν ίσως, ντόπιος, έμεινε δάσκαλος μέχρι και το 841, Σ΄αυτό το διάστημα οι μαθητές του σχολείου ήταν πάντα πάνω από 20 μέχρι και 28 (1838).»
Το συμφωνητικό του 1842 μεταξύ γονέων και δασκάλου Θεοφάνη Μελισσηνού
«Το 1842 οι γονείς έκανα συμφωνητικό με το νέο τότε ιεορδιάκονο Θεοφάνη Μελισσηνό να διδάξη τα «κοινά γράμματα κατά την αλληλοδιδακτική μέθοδο.»
Είναι το δεύτερο που ξέρομε συμφωνητικό μεταξύ γονέων και δασκάλου. Το παραθέτουμε χωρίς υπογραφές: 1842 Μαίου 20 ε.π. Χωρίον Δράγανο και Αθάνι..
Οι υποφαινόμενοι εγκάτοικοι των παρόντων χωρίων, επειδή επιθυμούμεν να μαθητεύσωσι τατέκνα μας, τα εγχειρίζομεν εις τον διορισθέντα Διδάσκαλον από την Εκλαμπροτάτην Βουλήν, των παρόντων χωρίων, κύριον Θεοφάνη Ιεροδιάκονο Μελισσηνόν του Γεωργίου να τα διδάξη τα κοινά γράμματα καατα την αλληλοδιδακτικήν μέθοδον εις περ΄δον τρεις χρόνους δίδοντες έκαστος εις αυτόν μισθού δια κάθε μαθητήν τον κα΄θε μήνα ως καθώς φανερώνει η ιδία δια χειρός εκάτους υπόγραφή, από την ημέραν όπθ αρχίζει το σχολέιον.
Ιάκωβος Μελάς του Στάθη Μελά του Νικολάου ένα παιδί τον κάθε μήνα φάρδια 25 και ένα ψωμί.
Γεώργιος Μιχελής ποτέ Θωμά απογράφω ένα παιδί να δίνω τον κάθε μήνα φάρδια 30 και ένα ψωμί.
Έπονται συνέχεια και άλλες υπογραφές με ποσά 20-35 φάδρια. Ένας υπόγραψε να δώσει 20 φάρδια και ένα ψωμί για το ένα του παιδί και 12 φάρδια για το άλλο.» Ροντ. 186
«Όμως άγνωστο για ποια αιτία, οι κάτοικοι δεν πλήρωσαν το δάσκαλο και ο Μελισσηνός το 1843 παραπονείται στον Ύπαρχο σχετικά και υποβάλλει και αντίγραφο του συμφωνητικού και κατάλογο των οφειλετών με σημειωμένα τα οφειλόμενα ποσά για να διαταχθεί η είσπραξή τους. Επειδή οι σημειωμένοι οφειλέτες γονείς είναι 35 και μερικοί υπογράψαν στο συμφωνητικό για δύο παιδιά, προκύπτει ότι το 1843 οι μαθητές θα ήταν περισσότεροι. Ένας από τους μαθητές του Μελλισηνού της χρονιάς αυτής (1843) ήταν και ο κατοπινός δάσκαλος του χωριού Θωμάς Μελάς.» Ροντ. 186
«Η διαφορά των γονέων με το Μελισσηνό δεν τακτοποιήθηκε και το σχολείο έκλεισε μεταξύ 1843 -1847. Ίσως οι γονείς, δυσαρεστημένοι με το Μελισσηνό, δεν έστελναν σχολείο τα παιδιά τους και δεν ανανέωσαν μαζί του το συμφωνητικό.»
«Τέλος την άνοιξη του 1847 στάλθηκε δάσκαλος ο Χρίστος Κακλαμάνης του Δαμηλιανιού, που είχε κι από πριν διαταχθεί να διδάσκει και στο Δράγανο – Αθάνι. Το σχολείο άνοιξε με τον Κακλαμάνη στις 30 Μαρτίου 1847 και το Δαμηλιάνι διατάχθηκε να παραδώσει το (Ροντ. 186)«υλικό» του σχολείου στο σχολείο Δράγανου. Αυτό όμως δε φαίνεται να έγινε. Στην έκθεσή του, μετά την επιθεώρηση που έκαμε ο Δημογέρων της Εκαπαίδευσης Ευσταθ. Κόνταρης γράφει πως το σχολείο, ως νεοσύστατο, δεν έχει μπει ακόμα σε δρόμο. Οι κάτοικοι όμως δεν είχαν παράπονο από το δάσκαλο Κακλαμάνη, που έμεινε σ’ αυτό το σχολείο ως το 1850.Τον διαδέχθηκε τότε ο ντόπιος Θωμάς Μελάς, που στην έκθεση του του 1854 βλέπομε πως είχε «Αποδεικτικό» από 1.1.1851. Ο Μελάς, γεννημένος το 1834, ήταν τότε μόλις 17 χρονών – τέτοιας ηλικίας ήταν στην αρχή όλοι οι δάσκαλοι της περιόδου αυτής – και τα γράμματα που ήξερε ήταν όσα έμαθε στο Αλληλοδιδακτικό από το Μελισσηνό. Αργότερα αυτομορφώθηκε.
Και θα είναι ο Θωμάς Μελάς του ιερέως Χρίστου δάσκαλος των χωριών ως την ένωση αλλά και κατόπιν και η μνήμη του θα διατηρείται καλά και πέρα από τα μέσα του 20ου αι. Ήταν ο κατεξοχήν δάσκαλος του χωριού. Ονομαστός κα για την αυστηρότητα του και το ξύλο που έδινε. Ροντ. 187
-Θωμάς Μελάς
Το άρθρο έχει δημοσιευτεί στο Dragano Facebook