Γράφει ο Κώστας Σκλαβενίτης
Ήταν τύχη τελικά να γεννηθεί κάποιος σε χωριό της επαρχίας, να έχει όμορφες παιδικές αναμνήσειςς από τη ζωή του και κυρίως να θυμάται τα ήθη και τα έθιμα του τόπου του τα οποία σήμερα τείνουν να εκλείψουν.
Παιδάκι θυμάμαι πριν πάω ακόμη στο Δημοτικό σχολείο πηγαίναμε μαζί με άλλα παιδιά σε όλα τα σπίτια του χωριού για να ψάλλομε τα κάλαντα το Σάββατο του Λαζάρου…”Εδώ διαβαίνει ο Λάζαρος με δώδεκα Αποστόλους…”
Απαραίτητο το πλεγμένο καλάθι από καλάμια στολισμένο με λουλούδια και κυρίως κρίνους που κόβαμε από το περίβολο του σχολείου στη τοποθεσία “Αλώνια” της Κατούνας.
Όλα τα παιδιά εκείνη την εποχή ήταν στους δρόμους δυό δυό κρατώντας το καλάθι και γυρνούσαμε το χωριό χτυπώντας και την τελευταία πόρτα που άνοιγε συνήθως με το χαμόγελο των νοικοκυρών οι οποίες μας καλοδέχονταν και μας φίλευαν ό,τι μπορούσαν.
Διακρίνονται από αριστερά οι… Δημήτρης και Θάλεια Γουρζή με τα παιδιά τους Σπύρο και Αθηνά, Γιάννης Γουρζής με τη κόρη του Θεοδώρα, Βασίλω Γουρζή, Αγγελικούλα Γουρζή, Σοφία Γουρζή, Ευαγγελούλα Βλάχου, ο μικρός Θωμάς Γουρζής, Δημήτρω Βλάχου,Τασούλα Γουρζή, ο μικρός Γιώργος Βλάχος και ο Παναγιώτης Βλάχος.
(Αρχείο Θεοδώρα Γουρζή – Μαρκέτου)
Η αμοιβή μας γινόταν τη δεκαετία του 60 που αναφέρομαι με αυγά συνήθως αλλά και δεκάλεπτα, εικοσάλεπτα, πενηνταράκια και σπάνια κάποια δραχμή.
Τελειώνοντας γινόταν δίκαιη μοιρασιά και επιστρέφαμε στο σπίτι χαρούμενοι πηγαίνοντας τα αυγά και κρατούσαμε το χαρτζιλίκι για να αγοράσουμε, στρακαστρούκες,κάποιο πιστόλι με καψούλια, μερικούς βόλους που παίζαμε τότε, τα πολυπόθητα μπισκότα “Ρούλια” με τη σπάνια γεύση αλλά να κρατήσουμε και τη φωτογραφία που υπήρχε μέσα από τους ποδοσφαιριστές των ομάδων της εποχής εκείνης(Δομάζος,Καμάρας, Οικονομόπουλος,Λουκανίδης, Παπαϊωάννου,Νεστορίδης, Γιούτσος, Σιδέρης,Δέδες και πολλοί άλλοι).
Ήδη κάποια παιδιά και κυρίως κορίτσια είχαμε βοηθήσει στην εκκλησία για να φτιάξουμε τα βάγια που θα έπαιρναν οι πιστοί την Κυριακή των Βαΐων.
Άνδρες και παιδιά σε μια αναμνηστική φωτογραφία με φόντο τη πόλη της Λευκάδας και τη Πρέβεζα
Επάνω απο αριστερά:Γεράσιμος Γουρζης(Mεμάς),Θανάσης Γουρζής(Παπάς),Νίκος Γουρζής(Βιόλας),Χρήστος Γουρζής(Κουτρουμπής),Ντίνος Γουρζής,Αγνωστος,Ζωής Γουρζής(Τζοτζολας),Γιάννης Λογοθέτης(Ταμπιούτσης).
Κάτω απο αριστερά: Τάκης Διγενής,Ανδρέας Κονιδάρης,Θεοδώρα Γουρζή,Νίτσα Κονιδάρη,Πολυξένη Βλάχου με την αδερφή της Τούλα,Ζωή Γουρζή,Θωμάς Γουρζής,Βασίλης Γουρζής,Πόπη Λογοθέτη,Φίλιππος Γουρζής(Γωγάκιας),Δημητρούλα Γουρζή,’Αρετος Γουρζής,
Σωφρόνης Γουρζης,Γιώργος Βλάχος(Παρνασσός),άγνωστος.
(Αρχείο Θεοδώρα Γουρζή – Μαρκέτου).
Όλη τη μεγάλη Μεγάλη Εβδομάδα πηγαίναμε τα βράδια στην εκκλησία και κυρίως οι γυναίκες και τα σχολιαρόπαιδα.
Τη Μεγάλη Παρασκευή το πρωί λέγαμε τα πένθιμα κάλαντα των Παθών του Χριστού “Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα..” και το βράδυ όλοι μας διαβάζαμε τα Εγκώμια στη εκκλησία από τα μικρά βιβλιαράκια που είχαμε…”Η ζωή εν Τάφω”, “Άξιον Εστί”, “Αι γενεαί Πάσαι” στην κορύφωση του Θείου Δράματος.
Η περιφορά του επιτάφιου γινόταν γύρω από την εκκλησία της Παναγίας και όλα τα παιδιά γυρνούσαμε τα αυτοσχέδια κριτσόνια από καλάμια.
Ολόκληρη η οικογένεια από τη γιαγιά και το παππού μέχρι εμένα το μικρότερο της οικογένειας πηγαίναμε το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου στην Ανάσταση και γυρνούσαμε στο σπίτι με το Άγιο Φως της Ανάστασης. Όλοι οι δρόμοι του χωριού ξαφνικά φωτιζόταν από τα κεριά των πιστών που κρατούσαν στα χέρια.
Οι ετοιμασίες στα σπίτια είχαν αρχίσει να γίνονται νωρίτερα με την καθαριότητα κατ αρχήν αφήνοντας τις όποιες δουλειές είχαν, κι ακόμη γινόταν τα απαραίτητα ψώνια για την πλούσια ημέρα της Λαμπρής.
Κάθε σπίτι είχε το δικό του σφαχτό που λέγαμε το οποίο θα ψήναμε συνήθως τη δεύτερη ημέρα του Πάσχα.
Διακρίνονται από αριστερά η γιαγιά Δημήτρω και ο παππούς Γιάννης και καθιστοί οι γονείς μου Κατερίνα και Αργύρης. Πίσω αριστερά ο εξάδελφος Διονύσης Καββαδάς, στο μέσον εγώ δεκάχρονος και δίπλα ο αδερφός μου Νίκος(Προσωπικό αρχείο)
Κατά τη σφαγή των ζωντανών όλα τα πιτσιρίκια περιμέναμε από το χασάπη να μας δώσει τη “φούσκα”(ουροδόχο κύστη)ώστε να την κάνουμε μπαλόνι….το παιχνίδι των ημερών.
Η μάνα μου πάντοτε έδινε μια ευχή σ εμάς τα παιδιά της…”όλα τα καλά να έχετε στη ζωή σας που έχει η ημέρα της Λαμπρής” και έδινε αυτή την ευχή διότι πέραν των αγαθών που ήταν σε αφθονία υπήρχε η χαρά για την Ανάσταση του Χριστού και όλη η οικογένεια ήταν μαζεμένη και χαρούμενη ξεχνώντας τις όποιες καθημερινές δυσκολίες της ζωής τους.
Οι άνθρωποι αγαπημένοι και με σεβασμό την ημέρα του Πάσχα μαζευόντουσαν στις γειτονιές και έκαναν μαζί το ψήσιμο του οβελία.
Από νωρίς γινόταν το άναμα της φωτιάς για τα απαραίτητα κάρβουνα και τα γλέντια ξεκινούσαν με τα τραγούδια της Παραδοσιακής μουσικής.
Το σπιτικό τυρί,το ζυμωτό ψωμί,τα κόκκινα αυγά, το κοκορέτσι όταν ψηνόταν και ότι άλλο υπήρχε εκείνη την εποχή ήταν οι μεζέδες για το κρασί από τα δικά μας σταφύλια.
Όταν έμπαινε ο οβελίας στη ξύλινη σούβλα, μέχρι να ψηθεί όλοι θα καθόταν να τον γυρίσουν με τα χέρια. Πολύ αργότερα βγήκαν στο εμπόριο τα μοτεράκια που γυρνούσαν τις σιδερένιες πλέον σούβλες.
Επίσης θυμάμαι πως όταν έβγαζαν το ψητό(εφ όσον του είχαν βάλει και το κόκκινο αυγό στο στόμα)από τη φωτιά, ο πατέρας έβαζε τη μάνα μου να πιάσει από μπροστά τη σούβλα διότι έλεγαν πως… “αυτός που πάει το ψητό θα φύγει πρώτος από τη ζωή”.
Αυτά τα πίστευαν τότε οι γυναίκες και “προστάτευαν” το νοικοκύρη του σπιτιού.
Όσα χρόνια θυμάμαι πάντοτε η μάνα μου πήγαινε μπροστά και ο πατέρας πίσω… εμάς τα παιδιά δεν μας άφηναν να πιάσουμε τη σούβλα.
Για την ιστορία αυτό δεν επιβεβαιώθηκε και ο πατέρας έφυγε από τη ζωή σχεδόν δύο χρόνια νωρίτερα από τη μάνα.
Επίσης έπρεπε να “διαβαστεί” και η πλάτη(ωμοπλάτη) του ψητού εφ όσον ήταν σπιτικό το κατσίκι ή το αρνί ώστε να μας πει για τα μελλούμενα του νοικοκυριού(ζωής και θανάτου) μέχρι και του καιρού.
Μία παράδοση με ρίζες από την αρχαιότητα.
Όλοι ήταν απλοί άνθρωποι με παραδόσεις που διατήρησαν από τους προηγούμενους και δεν ήθελαν να τις αλλάξουν…όπως δεν άλλαξαν και τη θρησκεία τους και με ευλάβεια πάντοτε πήγαιναν στις εκκλησιές.
Σήμερα όλα έχουν αλλάξει, τίποτε δε θυμίζει αυτόν τον απλό και ωραίο κόσμο που χαιρόταν μαζί το Πάσχα έχοντας αγάπη και σεβασμό.
Με λύπη το λέω διότι όλοι έχουμε απομακρυνθεί από οικογένειες και συγγενείς.
Ακόμη και μέσα στην ίδια την οικογένεια δεν υπάρχει κάτι να θυμίζει τις παλιές καλές εκείνες ημέρες. Οι περισσότεροι νέοι τα θεωρούν ξεπερασμένα και ανούσια ζώντας ένα διαφορετικό σήμερα χωρίς να νοιάζονται για τις ημέρες αυτές και για το τυπικό παρευρίσκονται εάν παρευρίσκονται στο γιορτινό τραπέζι. Προφανώς αυτόν το τρόπο έμαθαν και έτσι συμπεριφέρονται με τις μεγαλύτερες ευθύνες να βαραίνουν εμάς τους γονείς.
Διακρίνονται από αριστερά Αργύρης Σκλαβενίτης, Κώστας Σκλαβενίτης, Ράνια Σέρβου, Δώρα Πιλάτου και Κατερίνα Σκλαβενίτη.
Κάτω η Γιώτα Γιαμπουλέλη
(Προσωπικό αρχείο)
